Nếu coi hệ miễn dịch như một thành trì giúp cơ thể phòng chống bệnh tật thì dinh dưỡng là nguyên liệu xây nên thành trì đó thông qua quá trình chuyển hóa của cơ thể.
Tại họp báo chương trình truyền thông hưởng ứng Ngày Sức khỏe Tiêu hóa Thế giới 29/5 với chủ đề “Khỏe tiêu hóa – Khỏe hơn mỗi ngày”, GS.TS Lê Danh Tuyên, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho hay, có rất nhiều yếu tố đóng góp vào sức khỏe của hệ miễn dịch.
Bên cạnh những yếu tố khách quan khó có thể thay đổi như t.uổi, giới, bộ gen, môi trường sống, thì cũng có những yếu tố chủ quan có thể cân đối, cải thiện được như dinh dưỡng, thói quen sinh hoạt, mức độ vận động…
Trong đó, vai trò của dinh dưỡng là đặc biệt nổi bật. Nếu xem hệ miễn dịch như một thành trì thì dinh dưỡng chính là nguyên liệu xây nên thành trì đó thông qua các dưỡng chất đa – vi lượng. Dưỡng chất đa lượng gồm protein, lipid, carbohydrate. Đây là những viên gạch tạo nên các thành phần hệ miễn dịch như kháng thể, cytokine, thụ thể….
Dinh dưỡng chính là những “viên gạch” quan trọng để xây nên “thành trì” hệ miễn dịch.
GS.TS Lê Danh Tuyên cũng không quên nhấn mạnh, muốn “thành trì” miễn dịch vững vàng, từng “viên gạch” được phát huy tác dụng thì hệ tiêu hóa cần phải khỏe, hoạt động trơn tru.
Ở phương diện khác, các chuyên gia dinh dưỡng cũng cho rằng, không nhiều người biết rằng có đến khoảng 70% hệ miễn dịch biểu mô nằm ở đường ruột. Đồng thời, hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch có mối quan hệ mật thiết và hỗ trợ lẫn nhau. Hệ tiêu hóa khỏe mạnh tham gia vào quá trình sản xuất các yếu tố miễn dịch cơ thể như IgA, IgG góp phần quan trọng vào việc bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.
Khi virus, vi khuẩn gây bệnh xâm nhập, cơ thể có khả năng chống đỡ tốt, giúp chúng ta không bị mắc hoặc mắc bệnh nhẹ hơn. Ngược lại, hệ tiêu hóa yếu sẽ dẫn đến tình trạng hệ vi sinh đường ruột mất cân bằng, nhiều bệnh lý dễ xảy ra như đau bụng, buồn nôn, táo bón, tiêu chảy… Cùng với đó, hệ miễn dịch kém làm tăng khả năng nhiễm nhiều loại bệnh tật, tốn kém chi phí khám chữa bệnh.
Muốn hệ miễn dịch khỏe mạnh thì trước tiên cần chủ động chăm sóc hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Vì thế, muốn 70% hệ miễn dịch biểu mô phát huy tác dụng, hằng ngày cần phải chủ động chăm sóc hệ tiêu hóa cũng như duy trì đều đặn hằng ngày. Tránh tình trạng khi ốm, phát sinh bệnh tật mới dồn dập bổ sung các chất bổ dưỡng.
Điều đáng nói là dù có vai trò quan trọng với sức khỏe toàn cơ thể nhưng việc chăm sóc hệ tiêu hóa lại không quá khó khăn. Chuyên gia cho rằng, chỉ cần chúng ta ăn uống đầy đủ 4 chất bột đường, đạm, béo, vitamin – khoáng chất và tốt nhất là nên bổ sung sữa chua vào thực đơn mỗi ngày để duy trì hệ vi sinh đường ruột.
Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam khuyến nghị mỗi người nên bổ sung khoảng 1-2 hộp để hệ vi sinh đường ruột khỏe tự nhiên, tăng cường đề kháng, bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.
Có được khả năng duy trì hệ vi sinh đường ruột là bởi sữa chua được lên men từ hàng triệu men vi sinh hỗ trợ hệ tiêu hóa và giúp hấp thu hiệu quả các chất dinh dưỡng. Như sữa chua Vinamilk được lên men tự nhiên từ 12 triệu men Lactobacillus Bulgaricus – chủng men này được thử nghiệm lâm sàng, chứng minh tốt cho hệ tiêu hóa và miễn dịch.
Nhằm giúp hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh tự nhiên, hấp thụ các chất dinh dưỡng hiệu quả, Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam khuyến cáo, mỗi người từ 3 t.uổi trở lên nên ăn mỗi ngày ăn khoảng 1-2 hộp. Nên ăn sữa chua trong vòng 1-2 giờ sau bữa ăn bởi khi đó, dịch vị dạ dày ổn định và men vi sinh có trong sữa chua sẽ giúp lợi khuẩn phát triển tối đa, gia tăng hiệu quả hỗ trợ đường ruột, tăng cường đề kháng để bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.
Tiêu hóa khỏe mỗi ngày – ‘chìa khóa’ hỗ trợ phòng bệnh từ xa
Chăm sóc hệ tiêu hóa khỏe mạnh giúp gia tăng sức đề kháng cho cơ thể từ đó phòng chống được nhiều bệnh, bác sĩ Nguyễn Thị Lâm cho biết.
Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Thị Lâm, Nguyên Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia giải thích, hệ tiêu hóa bao gồm khoang miệng đến thực quản, dạ dày, ruột non, đại tràng… Đây là cơ quan tiếp nhận thực phẩm, sau đó phá vỡ cấu trúc và chuyển hóa thực phẩm. Hệ tiêu hóa cũng có chức năng trích lọc và hấp thu dinh dưỡng để cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho hầu hết các hoạt động sống cũng như mô, tế bào và toàn bộ hệ cơ trong cơ thể. Hệ tiêu hóa ảnh hưởng đến toàn bộ sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm – tinh thần, đồng thời có khả năng phòng ngừa bệnh tật cho nhiều hệ cơ quan. Hệ tiêu hóa tốt là chìa khóa cho sức khỏe toàn thân. Khi một bộ phận nào đó của hệ tiêu hóa bị trục trặc, những phần khác của ống tiêu hóa và toàn cơ thể sẽ ảnh hưởng xấu theo.
Hệ tiêu hóa cung cấp dinh dưỡng nuôi cơ thể
“Khi chúng ta ăn thịt, cơm hay bất kỳ một loại thức ăn nào, hệ tiêu hóa sẽ giúp nghiền nhỏ thức ăn và chuyển hóa thành các chất dinh dưỡng để cơ thể dễ hấp thu”, bác sĩ Nguyễn Thị Lâm nhấn mạnh.
Mỗi cơ quan trong hệ tiêu hóa đều giữ vai trò chuyên biệt trong quá trình vận chuyển, tiêu hóa, hấp thu chất dinh dưỡng và thải trừ. Khoang miệng giúp nghiền nhỏ thức ăn và tiêu hóa một phần tinh bột. Dạ dày co bóp giúp trộn thức ăn với các men tiêu hóa do dạ dày tiết ra và tiêu hóa một phần tinh bột và protein. Ruột non với sự hỗ trợ của dịch tụy, dịch ruột và muối mật giúp tiêu hóa chất béo, đạm và tinh bột một cách triệt để, đồng thời hòa tan vitamin và khoáng chất. Tất cả các dinh dưỡng được hấp thụ qua ruột non vào m.áu để đi nuôi cơ thể.
Dinh dưỡng vốn là nhu cầu thiết yếu của con người, đảm bảo cho các hoạt động sống. Ăn uống là cách tự nhiên và hiệu quả để cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể. Khi thiếu dinh dưỡng, chúng ta có thể gặp một số căn bệnh, suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ n.hiễm t.rùng. Riêng với trẻ nhỏ, thiếu hụt dinh dưỡng còn có thể khiến bé chậm phát triển. Với các bệnh nhân sau điều trị hay đang trong thời gian nằm viện phục hồi, tình trạng thiếu dinh dưỡng có thể ảnh hưởng đến tiến độ lành bệnh cũng như khả năng phục hồi.
Hệ tiêu hóa giúp tăng cường miễn dịch
Rất nhiều vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh xâm nhập qua đường tiêu hóa. Đường ruột của con người được cấu tạo đặc biệt để đáp ứng đồng thời chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng và tạo ra miễn dịch tự nhiên.
Bác sĩ Nguyễn Thị Lâm bổ sung, 70% miễn dịch hệ bạch huyết biểu mô tập trung ở hệ tiêu hóa. Hệ tiêu hóa cũng là nơi sản xuất các yếu tố miễn dịch cho cơ thể. Hệ tiêu hóa có rất nhiều các tế bào miễn dịch như các đại thực bào và các kháng thể IgA… giúp nâng cao đề kháng cho cơ thể, phòng ngừa bệnh tật.
Hệ tiêu hóa khỏe mạnh đương nhiên sẽ kéo theo hệ miễn dịch khỏe mạnh, góp phần phòng bệnh cũng như giúp bệnh nhân hồi phục nhanh hơn khi mắc bệnh.
Giải pháp giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh
Theo bác sĩ Nguyễn Thị Lâm, hệ tiêu hóa khỏe mạnh sẽ phòng tránh được các bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy cấp, tiêu chảy mãn, viêm đại tràng, viêm tụy, đau dạ dày…
Chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng theo khuyến cáo của các chuyên gia. Ảnh: Shutterstock
“Muốn hệ tiêu hóa khỏe mạnh, chúng ta cần chú ý cung cấp đủ dinh dưỡng. Ví dụ, chế độ ăn phải đủ các nhóm chất bột đường, đạm, béo, vitamin và khoáng chất theo khuyến cáo được thể hiện qua tháp dinh dưỡng của Viện Dinh dưỡng Quốc gia. Đặc biệt chất xơ, rau xanh quả chín có thể giúp ăn ngon miệng hơn, nhu động ruột hoạt động tốt hơn, từ đó hấp thu dinh dưỡng tốt hơn”, bác sĩ Lâm cho biết.
Một điều đáng lưu ý nữa là hệ tiêu hóa khỏe mạnh khi hệ vi sinh đường ruột ở trạng thái cân bằng. Khi hệ vi sinh mất cân bằng, các vấn đề rối loạn chức năng tiêu hóa, miễn dịch tại đường ruột cũng như các rối loạn về thể chất và tinh thần cũng bắt đầu xuất hiện như chứng trầm cảm hay một số bệnh lý tại đường ruột.
Thực tế, sự cân bằng của hệ vi sinh vật đường ruột thường xuyên bị “đe dọa” do môi trường sống, chế độ ăn uống, hay điều trị một căn bệnh nào đó phải uống kháng sinh…
Để lợi khuẩn phát triển tốt trong đường ruột, ngoài bổ sung chất xơ – được coi là nguồn thức ăn của lợi khuẩn, có thể sử dụng những sản phẩm có chứa men tiêu hóa.
“Khi bổ sung men tiêu hóa hỗ trợ cho lợi khuẩn phát triển, nên chọn những sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, được nghiên cứu tốt cho tiêu hóa, vào đường ruột không bị dịch mật, môi trường dạ dày p.hân h.ủy. Đơn cử như chủng men Bulgaricus tìm thấy nhiều trong các sản phẩm sữa chua”, bác sĩ Lâm lưu ý.
Bác sĩ bổ sung, bên cạnh tốt cho tiêu hóa, sữa chua còn là nguồn cung cấp dinh dưỡng (đạm, canxi, vitamin…) được lên men nên cơ thể rất dễ hấp thu, khiến hệ tiêu hóa không phải làm việc quá vất vả. Điển hình như những người không hoặc kém dung nạp lactose trong sữa tươi, khi uống sữa tươi có thể bị đau bụng, vẫn có thể hấp thu hiệu quả các dinh dưỡng trong sữa chua nhờ đường lactose đã được lên men và chuyển hóa.
Sữa chua từ lâu được xem là món ăn tốt cho hệ tiêu hóa mỗi ngày. Ảnh: Vinamilk
Bác sĩ Nguyễn Thị Lâm nhấn mạnh, ăn sữa chua đều đặn mỗi ngày là một trong những biện pháp góp phần duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Hệ tiêu hóa khỏe mạnh đồng nghĩa với cơ thể hấp thu dinh dưỡng hiệu quả hơn, sản xuất được nhiều yếu tố miễn dịch hơn, từ đó nâng cao sức đề kháng cho cơ thể để có thể phòng bệnh hiệu quả.
